Derleyen: Sema Yaniç

“Hükümete,

Planım, Rusları hemen iki misli faik iki kolordu ile arkalarına düşerek ricata mecbur etmek ve bu suretle 11. Kolordu ve Süvari Fırkası ile takip olunan düşmanı karşılayıp tamamıyla mahvetmekti. 9. ve 10. Kolordu, muvaffakiyetle harekâtı yaptı, düşmana taarruz edildi, fakat mağlup edilemedi. Şimdi 11. Kolordu ve Süvari Fırkasını bekliyorum. Gelir de yetişirse düşmanı bozacağım, fakat onlar gelmeden düşman zayıflamış kıtalarımıza taarruz eder ve muvaffak olursa, o vakit ordu mahvolmuş demektir. Şimdiye kadar asker ve zabitler hiç kusursuz harp ettiler. Her manevrayı yaptılar. Eğer Allah yardım ederse muvaffakiyet kat’idir. Eğer muvaffak olamazsam son neferimle beraber öleceğim. Bu hâlde vasiyetim: Ben vazifemi yaptığımı sayıyorum ve öyle ölüyorum. Düşmana sonuna kadar karşı koyunuz. Herhâlde sonunda muvaffak olacağız. Ben, hareketime nedamet etmeden kalben müsterih olarak ölüyorum. Yaşasın dinim, vatanım, Padişah’ım!”

Enver Paşa*

*Enver Paşa’ya ait olan bu vasiyet, I. Dünya Savaşı sırasında, 22 Aralık 1914 ve 6 Ocak 1915 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında Sarıkamış ve çevresinde gerçekleşen muharebelerde yani Sarıkamış Harekâtı esnasında kaleme alınmıştır. Rus ordusunun ileri ikmal üssü olan Sarıkamış kasabası bu harekâtta Türk taarruzunun en önemli hedefidir. Demiryolu hattının son istasyonu olarak Rus kuvvetlerinin âdeta can damarı olan Sarıkamış, Kars istikametindeki ricat yollarının da kavşak noktasındadır. Üstelik savunmasız durumda ve kolay bir hedef gibi görünen bu kasabanın ele geçirilmesi Rus ordusunun kapana kısılarak yiyeceksiz ve cephanesiz kalmasını sağlayacaktır. Bu amaçlarla başlatılan harekât Osmanlı İmparatorluğu’nun askerî taktik hataları, iklim koşullarının elverişsizliği ve tifüs salgını nedeniyle büyük kayıplarla ve başarısızlıkla sonuçlanmıştır.